Liderlik ve Yöneticilik / Köşe Yazısı - İsmet TANRIVERDİ

8.05.2019 22:04:10
İsmet TANRIVERDİ

İsmet TANRIVERDİ

 Liderlik ve Yöneticilik

Günümüzde hızlı bir değişim yaşanmaktadır. Değişimi başlatanlar ise liderler ve yöneticilerdir. Tüm kurumlarda baş döndüren değişim, yeni liderlik ve yönetim anlayışlarını meydana getirmiştir. Bu nedenle değişim süreci donanımlı lider ve yöneticiler ihtiyacını doğurmuştur. Çünkü değişim güçlü lider ve yöneticilerle olmaktadır. Lider ve yöneticinin ana görevi değişimin belirleyicisi ve başrolde olmaktır. Geleceğin rotasının ana kılavuzu olan lider ve yöneticiler daima önde yürüyerek gelecekle ilgili vizyon sahibi olup aktif olmuşlardır. Ancak, zamanın ruhunu iyi tahlil edemeyen lider ve yöneticiler sürecin gerisinde kalarak elindeki potansiyel imkânlarını kaybetmişlerdir. Lider, o kadar önemlidir ki toplumlar, “Yaşamların niteliğini, liderlerin niteliğine “ bağlamışlardır. Tüm başarıların ve başarısızlıkların temeli tepedeki lider ve yöneticilerin kalitesine dayandırılmıştır.  Bazen de toplumun girdiği krizlerde lider ve yöneticiler sorumlu tutulmuştur. Bu nedenle krizleri yönetecek ve krizleri fırsata çevirecek çıkış yol olarak lider ve yöneticiler görülmüştür. Hatta bazen kitleler  “Bizden lider çıkmaz ya da lidersiz yapamayız” gibi sitemlerde bulunurlar. Çünkü kitleler “Her zaman sırtını yaslayacağı” bir güç veya önderlik edecek liderler aramıştır. Buna göre tüm toplumlarda resmi ya da gayri resmi kurumlarda görev alan lider ve yöneticilerle ilgili birçok tanım yapılmıştır.

 “Lider, bir grubu belirli amaçlar etrafında toplayabilen, onları etkileyen, harekete geçiren kişilerdir. Başka bir tanımla lider, başkalarını etkileyebilen, nereye, nasıl gidileceğini gösteren, hedef ve misyon koyan yani yol gösteren rehber kişidir.”  Liderlik, daha çok kitleleri ardında sürükleyebilen, karizmatik ve güçlü şahsiyetleri simgeliyor. Bu bazen bir kral, bazen bir padişah, bazen bir peygamber, bazen de bir önder olarak insanlık tarihinde rol oynamıştır. Lider elindeki gücü kullanabilme ve kapasitesine bağlı olarak çevresini etkileyen gerektiğinde aldığı zor kararların ve sonuçların arkasında durmasını bilendir. Temel yaklaşım olarak lider; çevresinde bulunan bireyleri hitabet gücü, sahip olduğu bilgi ve vizyonu ile etkileyip, sürükleyebilen bir yapıya sahiptir.”(1)  Lider daha çok insanı, süreci ve stratejileri yönetir. Uzun vadede geleceğin perspektiflerinin vizyonunu oluşturur. Yani daha çok yarını ve gelecek üzerinde yoğunlaşır.

Yönetici ise: “Başkaları tarafından o pozisyona getirilmiş, başkaları adına çalışan önceden belirlenmiş hedeflere ulaşmak için çaba gösteren, işleri planlayan, uygulatan ve denetleyen kişidir. Ödül ve cezaya dayalı gücü vardır.”(2) Yönetici, yönetim faaliyetlerini gerçekleştirmekle görevlidir ve daha çok otorite olarak görev yapar. Kendisine verilen görevleri yapmakla sorumludur ve daha çok bugünü idare eder.

Lider ve yönetici tanımlarından da anlaşıldığı üzere liderler, süreçlerin belirleyicisi iken; yöneticiler daha çok uygulayıcısı, süreçlerin muhafazakârlık temsil görevini üstlenirler.

 “Çoğu kez lider ve yönetici sözcükleri aynı anlamda kullanılmaktadır. Ancak yukarıda açıklanan tanımlara bakıldığında bu iki kavramın anlamları birbirlerinden farklıdır. Yönetici ve lider aynı kişi olabilirler. Kişilerde liderlik ve yöneticilik özellikleri bir arada bulunabilir, fakat her zaman bir lider yönetici olmayabilir ya da bir yönetici liderlik vasıflarına sahip olmayabilir.”(3) Lider ve yöneticinin özelliklerini bir arada taşıyanlara ise lider yönetici denir. “Yöneticilik daha çok örgütsel alanlarda söz konusu iken, liderlik kavramı hayatın hemen her alanında karşımıza çıkmaktadır.”(4)

Yöneticinin Özellikleri

Yönetici;  analitik düşünebilme, inovatif yapabilme, farkındalık oluşturabilme, bilgi üretebilme, yargılayıcı değil danışır olabilme, çalışanların yeteneklerini keşfedebilme gibi nitelikler yöneticinin özellikleridir. İyi bir yönetici; “Tarafsız, takdir edici,  sempatik, sabırlı, ölçülü, nazik, dengeli, değerbilir, koruyucu, özverili, iyimser, etkileyici, ikna edici, çifte standartsız, kendisi ve çevresiyle ile barışık, önyargısız, destekleyici, cesaretlendirici,  sırdaş, dürüst, adil, inandırıcı, güven verici, iradeli, sorumluluk sahibi, kararlı, uyumlu, coşkulu, duyarlı, düzenli, güler yüzlü, insana değer veren, kolaylaştırıcı, paylaşabilen, saydam, sağduyulu olmalıdır”(5)  “Ayrıca başarılı bir yönetici, küresel işletmecilik için gerekli problem çözme, ekip çalışması, iletişim kurma, bütünsel düşünme ve liderlik gibi niteliklerini geliştirebilen yönetici olması gerekir.” (6)

Yöneticilik Bir Sanat mıdır?

Yöneticiliğin bir sanat mı yoksa eğitim ve öğretim sonucu kazanılan bilgiye dayalı bir süreç mi olduğu konusunda yıllardır tartışmalar yapılmaktadır.  Ancak yöneticiliğin daha çok bir meslek (kariyer) uygulaması olduğu söylenebilir. Çünkü yöneticilik bir formal organizasyon içinde gerçekleşir. Bulunduğu mevkide yetkilerine sahip olur ve uygular. Yani daha çok yönetim alanında kişinin yaratıcılığı, hayal dünyası, hayat görüşü ve tecrübeyle elde edilebilir. Aynı zamanda yöneticilik bilim ve sanatın sentezidir. Yöneticinin karizması, tarzı, disiplini, lider özellikleri ve pratik zekâsı birçok sorunu kolay çözer.

Liderin Özellikleri

Lider;  yenilikçi, analiz ve muhakeme yapabilen, karar verme kabiliyeti olan, iyi iletişim kurabilen, enerjik ve inisiyatif alan  “İnsanları heyecanlandıracak bir vizyona sahip ve bu vizyonu hayata geçiren bir stratejiyi çizebilen”(7) kişiliğe sahiptir. Lider, “Orijinal fikirlere sahip, yenilikçi, güven ilham eden, geniş perspektifi olan, kendi isteklerini başkalarının istekleri haline getirendir.”(8)

Enes OLGUN da bir konuşmasında liderle ilgili şunları dile getirmiştir: “Stratejik düşünebilen, vizyon oluşturan, aldığı ilhamla motivasyon yaratan, büyük yenilikler yapan, ekibine koçluk yapan, fikirlerini iyi pazarlayabilen, iyi iletişim kurabilen, problem çözücü, bilgisayarlardaki her tuş gibi sorun çözücü, zamanı iyi kullanan ve kontrol eden kendi ekibinin kalitesini artıran, hedefler belirleyen kişiliklere sahip olduğunu” beyan etmiştir. Ayrıca Lider: “Kişilerin güdülerini, yeteneklerini ve kişiliklerini tespit ederek yöneten bir orkestra şefine benzetilmiştir.”(9)

Lider, hedeflerini iyi belirlemelidir. “Alis Harikalar Diyarı” kitabında: Alis ile tavşan arasında şöyle bir konuşma geçer: Tavşanın peşinde koşan Alis, yolun ikiye ayrıldığını görür ve ikisi durur: Alis, “hangi yoldan gideyim diye tavşana soru sorar: Tavşan da nereye doğru gittiğini bilmiyorsan, hangi yoldan gittiğinin hiçbir önemi yok” diye cevap verir. Buradan hareketle liderler ilk önce hedeflerini belirleyerek ve hedefe nasıl ve hangi yöntemlerle ulaşacağını kitlesine anlatmalıdır.

Lider, çoğu zaman geleceğin resmini çizer. Leray Eims de liderle ilgili olarak şunu söyler: “ Başkalarının gördüğünden daha fazlasını gören, başkalarının gördüğünden daha uzağı gören ve başkalarından daha önce gören kişidir” diye tarif eder. Hatta lider, büyük düşler hayal edip peşinden koşan özelliklere sahiptir. Güney Koreli kim Woo-Chong liderlerin düş sahibi olması gerektiğini açıklamıştır. Ona göre: “Tarih, düş görenlerin mülküdür. Dünyayı düşler değiştirir. Düşsüz hayat, dümensiz gemi gibidir” der. “Büyük İskender bir hayalin peşinden gitmişti. Atilla’nın hayali Roma’ydı. Alparslan’ın en büyük hayali “Gücü ve sınırları büyümüş bir Türk Devletiydi.”  Osman Gazi, gördüğü bir rüyanın hayaline koştu. Osmanlı Devletini kurdu. Altı buçuk asır dünyaya adaletle hükmetti.  Fatih, en büyük hayalin peşinden koşmuştu. “Ya İstanbul beni alır, ya da ben İstanbul’u” demiştir. Yine Selahaddin Eyyübi Kudüs için: “Kudüs işgal altında iken ben nasıl gülebilirim” diyerek Kudüs’ü feth etme hayalinin peşinden gitmiştir.

İslam tarihine baktığımızda tüm peygamberler hem iyi birer lider hem de iyi birer yöneticidirler. Çağın değişim ve dönüşümleri için tek başına kalsalar da mücadele etmişlerdir. Peygamberimiz Hz. Muhammed’in örnekliğinde bunu bariz olarak görebiliyoruz. İlk vahiy geldikten sonra Mekke’de bir diriliş harekâtı başlatmıştır. Yakın çevreden başlamak üzere ahlakıyla ve ahkâmıyla mükemmel bir liderlik ve yöneticilik örneğinin sembolü olmuştur. Kullandığı diliyle, merhametiyle, sevgisiyle ve mütevazılığiyle gönül inşasına başlamıştır. Ancak bazıları hariç, Mekkeli müşrikler asabiyet putlarını kıramamıştır. Peygamberimiz ise bu zorlu görevde inandıklarından asla vazgeçmemiştir. Medine’ye hicretiyle beraber dirilişten direnişe başlamış ve müşriklere karşı savunma savaşlarına katılarak önderlik etmiştir. Medineli Müslümanların, liderlerine olan vefakârlığı ve sadakati sayesinde Allah onlara yardım etmiş ve zaferler elde etmişlerdir. Buradan hareketle Müslümanların liderlerine olan vefa ve sadakati sayesinde Allah’ın rızasına nail olmuş ve başarılı olmuşlardır. Allah, Müslümanların birbirlerine ve liderlerine değer verilmesini istemiştir. “Ey iman edenler! Allaha itaat edin, peygambere itaat edin ve sizden olan emir sahiplerine de itaat edin…”(Nisa:59)

Ayrıca Allah, zalim yönetici ve liderlere karşı sevgi beslenmemesini ve itaat edilmemesini de emretmiştir. “Zulmedenlere meyletmeyin. Yoksa size ateş dokunur. Sizin Allahtan başka dostlarınız yoktur. Sonra size yardım da edilmez.” (Hud:113). “Yeryüzünde ıslaha çalışmayıp fesat çıkaran haddi aşmışların emrine itaat etmeyin”(Şuara: 151-152). Peygamberimiz de yöneticilerle ilgili olarak toplumun sorumluluğunu yöneticilere devretmiştir: “Her biriniz çobansınız ve elinin altındakinden sorumlusunuz” diye buyurmuştur. Yine başka bir sözünde de: “Mahşer gününde arşın gölgesinde gölgelenecek yedi sınıf insandan birinin adil yöneticiler olduğu” açıklanmıştır.

Lider ile Yönetici Arasındaki Farklılık ve Benzerlikler

Gerek lider gerekse yönetici ikisi de bulunduğu örgütte veya gruplarda belirli amaçları gerçekleştirmek için yönlendirir ve yönetir. Aslında lider ile yönetici arasında keskin farklar olmakla birlikte bazen ortak niteliklere de sahip olabilirler. Hem liderin hem de yöneticinin özelliklerini taşıyan kimseler lider yöneticidir. Başarılı bir yöneticinin olabilmesi için liderlik özelliklere de sahip olması gerekir: Çünkü: “Yöneticilik bir meslek (kariyer) uygulaması iken; liderlik, insanları etkileyebilme ve harekete geçirebilme işidir. Yöneticilik, formal bir organizasyon yapısında gerçekleşirken, liderlik için formal yapı şart değildir. Yönetici, pozisyon gereği yetkilerini daha çok kullanırken; lider; vizyon, güven ve ilhamla insanları etkiler. Yönetici için belirlenmiş hedefler varken; lider, değişim ve dönüşüm peşindedir. Yönetici daha çok kurumun içyapısıyla uğraşırken; lider, dış dinamiklerle uğraşır.”(10)

Yöneticiler ilkelere tutsak olurken, lider onları hazmeder ve ihtiyaç ortaya çıktıkça kullanır.

Weren Bennis ise yönetici ile lider arasındaki farkı şöyle ortaya koymaktadır: “Yönetici idare eder; lider, yenilik yapar. Yönetici kopyadır; lider orijinaldir. Yönetici muhafaza eder; lider geliştirir. Yönetici kontrole güvenir; lider güven ilham eder. Yönetici dar görüşlü olabilir; liderin uzun bir perspektifi vardır. Yönetici, kar zarar düşünür; lider, geleceği görmeye çalışır. Yönetici taklit eder; lider, meydana getirir. Yönetici statükoyu kabullenir; lider, ona meydan okur. Yöneticilik klasik iyi askerdir; lider, başına buyruk komutandır. Yönetici işi doğru yapar; lider doğru işi yapar.” Yönetici daha çok yetkisini, lider ise etkisini kullanır.

Lider olmayan pasif yönetici, emirleri sadece uygulayan yönetici, sahip olduğu kurumun hedeflerini bilmeyen yönetici başarısız yöneticidir. Yönetici değişimi ve dönüşümü gerçekleştirecek ortak akıl, ekip çalışması, emir yerine koçluk görevini yerine getirmelidir. Lider, daha çok yarını; yönetici ise bugünü tasarlar ve üzerinde yoğunlaşır. Lider, biz anlayışıyla; yönetici ise ben egosuyla hareket eder. Lider, hedefler ortaya koyar; yönetici ise belirlenmiş hedefleri gerçekleştirmek için uğraşır.

Karizmatik ve Dönüşümcü Liderlik

Karizmatik liderin en önemli özellikleri dürüstlük, değişime açık, şeffaf ve düzgün bir duruşu olan sağa sola kıvırmadan misyon ve vizyona önem veren, kendine güvenen, çalışanların fikirlerine değer verip bundan rahatsız olmayan, cesaretli, etkili ve aksiyoner kişidir. Kriz dönemlerinde ve zor süreçlerde risk almaktan korkmayan, hayal gücü geniş olan kişi liderlerdir. Karizmatik liderin bedensel yönü de lidere destekleyici bir avantaj görevi sağlar. Dönüşümcü lider ise enerjik, köklü değişimler meydana getiren ve bundan korkmayan liderlerdir. Jantzi ve Leithword’e göre dönüşümcü liderlik; “Bir vizyon belirleyebilen, grubun hedeflerini gerçekleştirmeye çalışan, sürekli iyileştirmeler yapan, bir davranış modeli, kalite ve mükemmellik peşinde koşan davranışlar gösterir.”

Eğitimde Yöneticilik ve Liderlik (Okul Yöneticiliği)

Okul yöneticileri öğretimsel lider olarak kabul edilir. Eğitim ve Öğretimin nasıl olacağından hareketle okul yöneticilerinin birer lider olması gerekir. “Öğretimsel liderlik, tamamen okul örgütlerine yönelik olarak geliştirilmiş bir liderlik yaklaşımıdır. Okul yöneticisinin bir program ve mevzuat yöneticisi olmaktan çok, öğretimin yöneticisi olduğunu savunmaktadır. Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışıyla öğretmenlerin mesleki gelişimleri ve performansları arasında yakın bir ilişkinin bulunduğu belirlenmiştir.”(11)  Snovden Gortona göre: Okul liderleri; okul ya da okul bölgesinin değerlerini, inançlarını, vizyon,  kültür ve amaçlar üzerinde odaklanmaya çalışılmıştır. Okul yöneticilerinin lider olabilmeleri için farkına varmaları, ödüllendirme yapmaları, yeni liderler ortaya çıkarmalarına yardım etmesi, değerlere koçluk etme, okul ve okul sisteminin amaçlarını gerçekleştirme, gerekli kaynakları sağlama gibi yetenekleri olması gerekir.” Okul yöneticisinin lider davranışları sayesinde birçok yenilik ve değişiklik başarılı bir şekilde yönetilir. Sergino Venniye göre: “Etkili okullarda temel olan öğretmenin okula bağlılığı ve motivasyonu önemlidir.  Okul müdürü lider davranışı ile öğretmenlerin amaçlarına ulaşması konusunda motivasyon sağlar” şeklinde ifade etmiştir.

Eğitimde liderlik birçok şekilde ortaya çıkmaktadır: Yetki verme olarak ortaya çıkan liderlik, işbirlikçi liderlik, demokratik liderlik, öğretmen liderliği şeklinde görülebilir. Etkili liderliğin, liderlik uygulamaları okul etkililiğine ve öğrenci başarısına dolaylı fakat güçlü bir etkisi vardır. İşbirlikçi liderlik ise, okulun toplumun her kesimi ve paydaşlarıyla çalışması ve koordinasyonuyla meydana gelir. Güçlü bir iletişim söz konusudur. Tüm paydaşların katılımı, karşılıklı anlayış, saygı ve istişarelerin yapılması biçiminde demokratik liderlik ortaya çıkar. Öğretmen liderliği ise; öğretmenlere her türlü fırsatın verilmesi, okul idaresi ve öğretmen işbirliğiyle oluşur.

Toplumsal değişim ve dönüşümün ana karargâhı okullardır. Bu nedenle okul yöneticisinin birçok görevi vardır. Okul için her türlü kaynağı bulmak zorundadır. Bu kaynakları öğretmen ve öğrencilerin hizmetine sunmakla görevlidir. Okul yöneticisi kolay ulaşılabilir olmalıdır. Öğretmen ve öğrencilerle sürekli iletişim halinde olmalıdır.  Kurum içinde dolaşmalıdır. Aksi durumda makamında oturan okul yöneticisi ve sürekli emir yağdıran, elini taşını altına koymayan yönetici kurumun işleyişini bozar. İyi bir okul yöneticisi hem öğrenir hem de öğretir. Çünkü okul, bilgi üretme merkezleridir. Okul müdürü, okulu bürokratik yapıdan kurtararak öğrenen ve değişen zamanın ruhunu iyi okumalıdır.

Okul kültürü, okul müdürlerinin liderliğine göre şekillenir. Başarılı bir okul müdürü, başarılı öğretmen ve öğrenci profilinin ateşleyici gücüdür. Değişimci ve dönüşümcü müdürler öğretmenlerin ve öğrencilerin yeteneklerinin keşfedilmesine yardımcı olur. Okul müdürleri, değişim ve dönüşümlerin takipçisi olarak tüm paydaşların okula karşı ilgi ve isteklerini uyandırmak zorundadır. Okulun kapıları sürekli açık tutularak öğretmen, veli, öğrenci ve okul aile birliğiyle birlikte okulu yönetmelidir. Yönetici bu paydaşlarla sıkı bir iletişim kurarak sorunları dinleyip birlikte çözüm yolları aramalıdır. Ayrıca eğitim bölgesinde bulunan resmi ve sivil toplum kuruluşlarını da okula çağırarak maddi ve manevi destek sağlanmalıdır. Yönetici, klasik söylem ve eylem anlayışlarını kırmalıdır. Veliler çoğu zaman “Okul müdürü para isteyecek” fobisiyle okula gelmekten korkmaktadırlar. Yönetici bu kötü algıyı ortadan kaldırarak paydaşları eğitim konusunda heyecanlandıracak, moral ve motivasyon sağlayacak eylem planları hayata geçirmelidir. Okul öncesi ve ilköğretim okullarına ödenek verilmemesi okul idarecilerini sıkıntıya düşürmektedir. Özellikle ilkokul, ortaokul ve köy okullarının idarecileri birçok küçük masrafı ceplerinden ve öğretmenlerden topladıkları bağışlardan karşılamaya çalışmaktadır. Gerek fiziksel mekânlarla ilgili sorunlar gerekse kırtasiye masrafları okulun eğitim kalitesini düşürmektedir.  Böylece okul müdürü “Para isteyen dilenci” imajı değil; toplumsal ve eğitim alanında ufuk açıcı enerjik ve dinamik bir bilge olarak görülmelidir.

Okul müdürü; öğretmenler, veliler, öğrenciler karşısında söz ve davranışlarıyla model olmalıdır. Sulu şakalar yapan, ciddiyetten uzak, eğitimle ilgili bilgi birikimi olmayan, duruşu cıvık kişilikler ve tiplemeler okul yöneticisinin güvenini ve imajını bozar. Okulda siyasi ve politik konulu konuşmalar yerine paydaşlarıyla eğitim içerikli motive edici konuşmalar yapmalıdır. Okul yöneticisi; öğretmen, öğrenci ve velilere patronluk taslamak yerine liderlik yapmalıdır. Böylece okul ortamını samimiyet ortamına dönüştürerek başarıyı artırmış olur. Okul müdürü, çocuklara karşı yakın ilgi göstermelidir. Çocukların gönlüne girmeyi başarmalıdır. Aşırı sert, disiplinli ve soğuk yüzlü okul müdürleri ve yardımcıları çocukların okula karşı ilgi ve başarılarını olumsuz etkilemektedir. Okul idarecileri daha çok çocukları motive edecek halk tabiriyle gaz verecek söz ve davranışlarda bulunmalıdır. Gün geçtikçe şikâyetçi olduğumuz ve bozulan çocukların ıslahı için çocuklarla samimi ilişkiler kurmak gerekir. Bu konuda görev okul idaresi ve öğretmenlere düşer.

Milli eğitim bakanlığının ve okul yöneticilerinin hedeflerinden biri de topluma lider ve lider yöneticiler yetiştirmek olmalıdır. Burada okul müdürünün ve öğretmenlerin liderlik tutumları öğrencileri doğrudan etkilemektedir. Okullarda liderlik ve yöneticilik dersleri zorunlu ders olarak okutulmalıdır. Okulda ve derslerde yapılan etkinliklerde lider özellikleri taşıyan öğrencilerin bu özellikleri dikkate alınarak öğrencilere sık sık görevler verilmelidir. Zaman zaman bu tür öğrencilerle toplantılar yapılmalıdır. Milli eğitimin ve üniversitelerin temel hedefi sadece memur elemanı yetiştirmekten çok girişimci ve lider kişilikler yetiştirmek olmalıdır. Sıradan düz memurluklar ve meslek elamanları yeterince yetişebiliyor; ancak girişimci ve lider olan toplumun önünü açacak,  projeler üretecek insan az yetişiyor. Bu nedenle üniversitelerden mezun olan öğrenciler sudan çıkmış balığa benziyor. Çocuklar, gerçek hayattan kopuk, lider ve girişimci özelliği olmayan ve sürekli devlet desteği arayan çaresizler ordusuna dönüşüyor. Bu yetmez bir de ailelerin, çocuklar üzerindeki baskı ve beklentileri,  bocalamalarına ve sınav stresi yaşamalarına neden olmaktadır. Böylece çocuklar, hayatlarının en önemli çağını verimsiz ve sağlık sorunlarıyla (depresyon vs.) geçirmektedirler.

Okul yöneticiliği, başlı başına uzmanlık gerektiren bir yönetim anlayışıdır. Çünkü okul müdürü her gün ülkesi ve çocuklar için kalbi atan ve ruhu aşılayan üretken insandır. Okul yöneticisi seçilirken birçok kriter dikkate alınmalıdır. İlk başta okul müdürü çalışkan, zeki ve liderlik özelliklerine sahip olmalıdır. İnisiyatif alan, etkili iletişim kuran, adil, cesaretli ve gelecekle ilgili ufku ve vizyonu olan kişi olmalıdır. Okula müdür seçilirken siyasi müdahaleye açık bir alan olmaktan çıkmalıdır. Keyfi uygulamalar yerine seçilecek yöneticinin liyakati, yetenekleri, vizyonu ve liderlik özellikleri dikkate alınmalıdır. Klasik yönetici atama ve seçme yaklaşımları terk edilmelidir. Köklü değişimlerin yaşandığı günümüzde okul yöneticilerinin çok iyi donanımlı iddialı ve kaygı taşıyan kimseler olması gerekir. Okul müdürlerinin kariyer yapabilmelerine fırsat tanınmalı hatta teşvik edici eylemlerde bulunulmalıdır. Çünkü okul eğitim politikalarının yeşerdiği ve uygulandığı bir birimdir. Ham maddesinin insan olması sebebiyle önemi bir kat daha fazladır. Burada geleceğimiz şekillenmekte ve geleceğimizin teminatı çocuklar yetişmektedir. Bu nedenle bir fabrikadan daha önemli işlev görmektedir. Okul yöneticisinin gerekse burada yetişen nesillerin bir kimlik ve kişilik kazanmaları önemlidir.

Sonuç

Sonuç olarak lider ve yöneticilik anlayışımızda; lider ve yönetici, daima değişim ve dönüşüm yapabilen, toplumu etkileyen ve şekillendiren olarak çağrışım yapar ve toplumun motor gücüdürler. Baş döndürücü gelişmelerin yaşandığı çağımızda lider ve yöneticilere büyük sorumluluklar düşmektedir. Gerek liderler gerekse yöneticiler kendilerini yenileyerek toplumun önünde yürürler. Yönetici ve lider, adeta toplumun kalbi gibidir. Nabızları toplum için atar. Toplumun gündemini belirleyen liderler, toplumu kendilerine göre şekillendirir. Lider ve yönetici toplumun potansiyel gücünü açığa çıkartarak toplumsal sinerji yaratır.

Duruşu, söyleyeceği sözü, fikirleriyle topluma ışık olamayan, bilgi birikimi, yönetme ve liderlik tecrübesi, hareket ve eylem adamı olmayan kişi lider ve yönetici olamaz. Özellikle ülkemizde siyasi liderlik çok kötü amaçlar için kullanılmaktadır. Süslü püslü, kravatlı, markalı, ütülü elbise giyinmekle, sağda solda ünlü siyasetçilerle poz vererek lider olmaya çalışan uyanıklar türemiştir. Siyasi ve fikri duruşu olmayan her seçimde kimlik değiştiren, çıkarları karşılanmayınca partileri gömlek değiştirircesine değiştiren liderlere şahit olmaktayız. Bu tür tipler olsa olsa ancak ilkel kabile sistemi ya da feodal yapılarda görülen yönetim anlayışlarında lider ve yönetici olabilirler. Bu tür kişiliklerin eylem ve söylemine bakarak topluma hangi katkıyı sunduklarına bakmak gerekir. Halkımız, Kendilerini dev aynasında gören ve etraflarına aşiretinden ve yalakacılarını toplayan sözüm ona lider tiplerini tanımalıdır. Arkasındaki kitlelerine dönemsel fırıldaklıklar yaparak kandıran, gülücükler dağıtan sahte yüzlü liderleri daha fazla sırtında kambur olarak taşımamalıdır. Beklentileri karşılanmayınca siyasi iktidarın kuyruğuna yapışıp ihale takipçiliği yapan sözüm ona bu kurnaz liderler, yerelde baskı unsuru olup dürüst siyaset kimliğini gölgelemektedirler.

Okul yöneticiliğine gelince; Okulun orkestra şefi okul müdürüdür. Öğretmenler, öğrenciler, veliler ve diğer paydaşlar etkili olan okul müdürlerine tempo tutarlar. Her okul yöneticisi, lider özelliklerini taşımalıdır. Okul kültürünün belirleyicisi olduklarından değişimlere açık olmalıdırlar. Çok aşırı mevzuat muhafazakarlığı, oluşan değişim ve gelişmeleri gölgeler. Okul yöneticisi, tüm paydaşlarını harekete geçirerek okul iklimini üretken hale getirmelidir. Okul yöneticisi seçilirken yöneticinin yeteneklerini, vizyonunu ve liderlik yönünü ölçen ölçekler kullanılmalıdır. Yönetici, her türlü politik kaygılardan uzak, tepesinde sürekli siyasetçi gölgesi,  “emanetçi” gibi algı ve korkuları olan anlayışla okulu yönetmemelidir. Kararlarında ve gelecekle ilgili hedef ve planlamalarında tam bağımsız olarak hareket etmelidir. Yöneticiler daima okuyan, araştıran ve yenilikleri takip eden olmalıdır.  Hizmet içi eğitimlerle yetiştirilerek mesleğini icra etmelidirler. Öğrenci - öğretmen - veli psikolojisini iyi bilmelidir.  Her idareci alanında uzmanlaşmalı ve her idareciye yüksek lisans yapma fırsatı sağlanmalıdır.

                                                                                 

KAYNAKLAR

1-F.BAYHAN: Liderlik Şifreleri, S:11.

2-F.BAYHAN: Liderlik ve Şifreleri, S:20.

3-H. AKŞİT: Yönetim ve Yöneticilik, S:17.

4-S.SARIOĞLU UĞUR: Yönetim ve Yönetim Bilimleri Dergisi cilt 6, sayı 2014.

5-S.SARIOĞLU UĞUR: Yönetim ve Yönetim Bilimleri Dergisi cilt 6, sayı 2014.

6-S.SARIOĞLU UĞUR: Yönetim ve Yönetim Bilimleri Dergisi cilt 6, sayı 2014.

7-H. AKŞİT: Yönetim ve Yöneticilik, S:162.

8-Prof. Dr. Nurullah GENÇ: Yönetim ve Organizasyon S:45

9-S.SARIOĞLU UĞUR: Yönetim ve Yönetim Bilimleri Dergisi cilt 6, sayı 2014.

10-S.SARIOĞLU UĞUR: Yönetim ve Yönetim Bilimleri Dergisi cilt 6, sayı 2014.

11-Doç. Dr. V. ÇELİK: Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi

 

 

 

Bu yazı toplam 2215 defa okunmuştur
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
Bu habere henüz yorum eklenmemiştir.
Yazarın Diğer Yazıları

İMSAKGÜNEŞÖĞLEİKİNDİAKŞAMYATSI
04:2205:4411:4514:5817:3418:49

Tüm Hakları Saklıdır © 2013 Eğitimle Diriliş | Sitede yayınlanan yazıların sorumluluğu yazarlara aittir. Kaynak gösterilmeden yayınlanamaz.