FÜTÛHÂT-I RAMAZAN: ORUÇ İNSANI TUTAR
Yusuf Kaplan
....Ve özgürleştirir insanı.
İşte önümde sigara... Bir şey yapamıyorum. Bir tane bile yakamıyorum. Orucun ilk günü üstelik de... Öyle kolay değildir orucun ilk günleri sigara mahkûmları için.
Ama sigara içemediğim için bir sıkıntı, bir problem yaşamıyorum. Tuttuğum için tutuyor beni oruç...
***
Bir ibadet, yani varoluş şartı olarak oruç, mümin''in Rabbine yönelmesidir. Her ibadet gibi Rabbiyle ontolojik temasa geçmesi. Ne büyük bir asalet, ne büyük bir imtiyaz ve izzet bu böyle!
Her ibadet gibi oruç da bir kulluktur (ubûdiyet''tir); insanın kul olduğunu hatırlaması.
Kulluk, özgürleşmektir. Kul olmayan, kulluğunun şuuruna varamayan insanlar, özgürlüklerini yitirirler; kâh kula, kâh paraya-pula kul olurlar; kâh kulun yapıp ettiklerine, kâh dünyaya, dünyadaki her şeye, kâh nefislerine, nefislerinin arızî arzularına ve arızalarına...
Ama Hakk''a kul olmayan insan, hakîkati göremez; en zayıf şeylere de, en güçlü şeylere de kul-köle olur da farkedemez bile bunu.
İşte oruç, insana her şeyden önce kulluğunu hatırlatır. Hakka kul olmadığı takdirde kolaylıkla her şeyin kulu olacağını; tıpkı Kitabımız gibi, tıpkı tarihin büyük peygamberleri, bilge kişileri, çağımızın düşünürleri, sanatçıları gibi; örneğin romanın zirve''si Dostoyevski veya psikanalizin zirvelerinde gezinen Lacan gibi...
***
Seküler hayat, insanı özgürleştirmek adına her şeyin kulu kılar: Hızların, hazların ve arzuların kulu-kölesi yapar. Oysa hızların, hazların ve arzuların peşinden koşmak, özgürleşmek midir, özgürlülüğün yitirilmesi mi?
Aslında bütün bunlar birer kaçıştır; insanın iradesinin boşalması ve özgürlükten kaçış biçimleri... İnsanın kendisinden kaçması... sorumluluklarından kaçması... kulluğundan kaçması... Sonuçta, Rabbine kul olacağına, Rabbinin kullarının kullarına kul olması...
Seküler / Batılı hayat, ruhu yok eder; ruhun yerine şeytanı ikame eder; iyi''yle kötü''yü, şeytan''la Tanrı''yı eşitler. Hâl böyle olunca, böyle bir ortamda ruh, sırra kadem basar. Ruhu yok olan insan, her şeyin kulu-kölesi olmaya başlar, bundan kendini kurtaramaz.
***
Bütün diğer ibadet biçimleri gibi oruç da, insanın ruhunu özgürleştirir. İnsanın ruhu özgürleşince nefsi de özgürleşir; ruh özgürlüğüne kavuşunca, nefsi kurucu bir iradeyle donatır ve hem bir ''şems'' (güneş) olacak, hem de Şems''ini bulacak, güneşten istifade edebilecek bir aziz varlığa dönüştürür insanı.
İnsan vareden bir varlık değil, Vareden tarafından varedilen bir varlık. İnsandaki varedenlik husûsiyeti, varedilen''den varedebilen olmasında gizli.
İnsan, yaratan değil yaratılandır. Rabb değil, kul. Kul, âbid demektir. Abideleri kuran odur: Önce ruh âbidesini, içinin, iç dünyasının sarayını kurabilmelidir insan.
Rabbine kulluğunu yitiren, kul olmayan insan, her şeyin kulu-kölesi olur. Bu kaçınılmazdır. İnsan ya kul olur; ya da köle. Kul olmak da, köle olmak da insanın elindedir.
***
İradesi insana, insanın eline verilmiştir. Bununla, kendisine teklif edilen emanet mükellefiyetiyle donatılmıştır insan. Emanet mükellefiyetinin şuurunda olan insan, ubudiyet şuurunu en iyi şekilde idrak edebilecek düzeye çıkar: Ve Allah''ın halîfesi olur yeryüzünde.
İnsan, Mekke sürecinde emanet şuuruyla İlâhî Şiarları hâkim kılar hayatında; Medine sürecinde ubudiyet şuuruyla Peygamberî Şuuru hayat hâline dönüştürür, hayatın kendisi katına yükseltir; Medeniyet sürecinde ise, İlâhî Şuur''la Hayat Bulan, Peygamberî Şuurla Hayat Olan ilâhî kelâm''ı, hilâfet şuuruyla bütün insanlığa takdim ederek Hayat Sunar.
Ancak insan, kulluğunu / ruhunu yitirdiği zaman iradesini de, kendisine yüklenen emaneti de, hilâfet mükellefiyetini de yitirir.
***
İşte oruç, iradesini hatırlatır insana: İradesiyle, hayat buldurduğu emanet yükümlülüğünü; hayat oldurduğu ubudiyet mükellefiyetini ve başkalarına hayat sunduğu, hayat bahşettiği hilâfet vazifesini hatırlatır ona: İnsanı aç tutarak, susuz tutarak, her türlü şerden, kötülükten uzak tutarak hatırlatır bütün bu varoluş şartlarını: Olağanüstü şeylerden uzak tutarak değil, en olağan, en alelade ile yapar bunu.
Ve en alelâde''den muhteşem bir fevkalâde çıkarır: İnsanı, alelâdelerden kurtarır ve yine bu alelâdeler aracılığıyla fevkalâdeye ulaştırır.
Sözün özü, oruç, insanı tutar aslında: İnsanı muhteşem bir irade / varoluş sınavından geçirerek insana emanet şuuru kazandırır; kulluğunu hatırlatır; insanı hilafet şuuruyla donatarak iradesini, özgürlüğünü, dolayısıyla ruhunu armağan eder insana
Kaynak:Yeni Şafak
