Bir Terapi Aracı Olarak Tefekkür
Çağımız hız çağı. Her an sürekli bir koşturmanın olduğu, sürekli eksik kalan, yetişmeyen işlerin olduğu bir çağ… Zamanın “tatmin” etmediği, tuzlu suyun susamışlığa yarattığı etki gibi yeniden daha çok zamana ihtiyaç duyulan bir zaman….
Şehid Hasan el Benna’nın ifade ettiği “İşimiz vaktimizden daha çok” mantığındaki bir vakit problemi değil bu durum. Maneviyatı, davayı kuşanan, ibadetten elde edilen tatminin yarattığı türden bir vakit problemi değil maalesef bizim şu an yaşadığımız. Mutmain bir nefsin arayışını, adanmışlığını merkeze alan bir mesele hiç değil.
Bu durum yanlış hatırlamıyorsan Frantz Fanon’un ifade ettiği “bedenimiz o kadar ileri gitti ki kalbimiz geride kaldı” şeklinde ifade ettiği bir durum… Bedenin meşgalelerinin ruhu incittiği, ruhu geride bıraktığı bir meşguliyet…
Kemal Sayar, serzenişle bahseder bedenin ruhun önüne geçme teşebbüslerine…“İşe, çoktandır çocuk ve gençlerimizin yeteneklerini törpüleme vazifesi edinmiş okullarda[ve günlük hayatımızın her kesitinde] konuşma ve sohbeti diriltmekle başlayabiliriz. Bir genç ancak konuşmak ve kendini ifade edebilmekle sağlıklı bir benlik duygusu geliştirir… Evlere ve okula ‘yavaşla’ tabelaları asabiliriz. Ve sonra atalarımızın ve dedelerimizin öykülerini çocuk ve gençlerimize usul usul anlatmaya başlayabiliriz… Usul, asildir.”
Yavaşlamanın içini dolduracak en asil kavramlardan biridir tefekkür kanaatimce. İslam’ın bireyin hayatının her kesitinde, günlük meşgalesi ne olursa olsun “dosdoğru yol üzere gitme ” nin sigortası olarak gördüğü eylemdir tefekkür. Beden ve ruh sağlığının ilacı…
Psikolog Malik Bedri, tüm bu bahsettiğimiz özellikleri ihtiva eden bir tefekkürün özelliklerini belirtirken net bir ölçü ortaya koyar. Bir çerçeve çizer tefekküre. ”İslami tefekkürün temeli tevhid, yani Allah'ın 'tek'liğidir. En küçük elektrondan en büyük galaksiye kadar evreni idame ettirenin sadece Allah olduğunu ilan eden derin bir makul inançtır bu. Bu inanç bütün İslami tefekkür formlarının temel taşı olduğu gibi, İslam’ın da esasıdır."
Uzun bir süre Hira’yı tefekkürüne mesken edinen Hz Peygamber (s.a.v), peygamberlik görevinden sonra da farklı formda ve farklı mekânda aynı fonksiyonu gösterecek davranışlara, ibadetlere devam eder… Hira’nın yerini gecenin kuyu karanlığında rükûu ve secdeler almıştır yeni dönemde. Peygamber Efendimizin sadece bu boyutunun üzerinde durulması bile tefekkürün İslam medeniyetindeki yerini bilme açısından önemli veriler elde edilmesine katkı sağlayacaktır. Yine sadece bu boyutu bile bir eğitimci olarak Hz Peygamberin hayatının eğitim ve psikoloji açısından sahip olduğu potansiyeli gözler önüne sermektedir. Alan, psikoloji alanında çalışma yapmak isteyenler için bakir bir alan.
Tefekkür, bedeni ve ruhu disipline etme aracıdır aynı zamanda. Ne zaman neyi düşüneceği konusundaki odaklanma, aynı zamanda hız ve hazın egemen olduğu günümüzde ulvi olanın ruhu beslemesine imkân yaratır, geçici olanın esiri olmaktan kişileri uzak tutar. Bundan dolayı eğitim müfredatlarında tefekkür bilinci ve davranışı kazandıracak bir içeriğin olmasını önemsiyoruz.
Ruhu beslemekten uzak her gündem, her meşgale, ruhsal ve bedensel hastalıklara da kapı aralar. Yine malayani olmaktan uzak evreni, evreni yaratanı ve tüm yaratılmışlar üzerindeki tefekkür bir terapi, bir deva özelliği taşıyacaktır. "Allah insanı asla durmadan gece-gündüz dönen, sürekli öğüten ve öğütmek için hep bir şeye ihtiyaç duyan değirmen taşına benzer şekilde yaratmıştır. Zihinlerini güzel düşüncelerle ve manevi tefekkürle besleyenler değirmenlerine mısır ve buğday koyanlar gibidir: Onlar güzel un üretir; ama çoğu insanın değirmeni taş ve toprak öğütür. Ekmek yapma zamanı geldiğinde (ahirette) her grup değirmenlerinin ne öğüttüğünü bilecektir."
